Sporty uprawiane na świeżym powietrzu: jogging, jazda na rowerze czy nordic walking wymagają stroju, który zapewnia komfort i ochronę w trudniejszych warunkach atmosferycznych, takich jak deszcz, mróz, ale też prażące słońce. Takie zadania bierze na siebie odzież funkcyjna. Co to jest? Czy naprawdę działa, czy jest to jedynie zwykły chwyt marketingowy?
W tym artykule:
- Odzież funkcyjna: co to jest i dlaczego używać w sporcie?
- Jak odzież funkcyjna pomaga w odprowadzaniu wilgoci podczas treningu?
- Technologia odzieży sportowej – jak działa system odprowadzania wilgoci?
- Jak odzież sportowa utrzymuje suchość?
- Czy każda odzież sportowa odprowadza wilgoć? Na co zwracać uwagę przy zakupie?
Odzież funkcyjna – co to jest i dlaczego używać w sporcie?
Zacznijmy od wyjaśnienia, czym jest odzież funkcyjna. Co to znaczy? Jakie cechy musi mieć, by zasłużyć na to miano?
Przytaczając definicję Geršak i Marčič z 2011 r. odzież funkcyjna “jest definiowana jako specjalnie zaprojektowana i skonstruowana w celu zapewnienia użytkownikowi wstępnie zdefiniowanych wymagań dotyczących wydajności i/lub funkcjonalności. Obejmuje to ochronę w trudnych warunkach środowiskowych podczas pracy lub uprawiania sportu oraz ochronę przed ekstremalnymi zagrożeniami i środowiskami. Może również obejmować odzież do monitorowania i oceny zagrożeń w warunkach, w których konwencjonalna codzienna odzież sezonowa nie byłaby odpowiednia”,
W sporcie pod tym pojęciem kryje się więc każdy element, który zapewnia ochroną przed warunkami pogodowymi, umożliwiając trening w deszczu, mrozie, czy w palącym słońcu. Najczęściej „odzież funkcyjna” kojarzy się jednak z tymi częściami, które zapewniają odprowadzanie wilgoci, szybko schną i dają komfort termiczny.
Odzież funkcyjna: długa lista rozwiązań
Jednak lista ta jest dłuższa. Należy do niej każdy element stroju, który technologia odzieży wzbogaciła o dodatkowe funkcjonalności. Znajdują się tu koszulki kolarskie męskie i damskie, szorty, spodenki rowerowe i legginsy biegowe z filtrem UV, które chronią przed oparzeniami słonecznymi.
Jest też zaawansowana odzież funkcjonalna kompresyjna, której zadaniem jest poprawa krążenia i regeneracja mięśni przy intensywnym wysiłku. To wpływa na wydajność i efektywność sportowca, jego wyniki, a jednocześnie minimalizuje ryzyko zakwasów.
Na liście tej znajdują się też stroje antybakteryjne wzbogacone o jony srebra, bielizna termoaktywna oraz potówki kolarskie.
Jak odzież funkcyjna pomaga w odprowadzaniu wilgoci podczas treningu?
Jej zadaniem jest jak najszybsze pochłanianie wilgoci — kropelek potu i pary z rozgrzanego ciała, a następnie ich transport do zewnętrznych warstw tkaniny. Tam ulega ona odparowaniu. Takie odprowadzanie wilgoci sprawia, że część materiału przylegająca bezpośrednio do skóry pozostaje sucha. Ma to ogromne znaczenie dla komfortu treningów zwłaszcza w niższych temperaturach i przy dużym wietrze. Te czynniki w połączeniu z wilgocią wywołują nieprzyjemne uczucie chłodu, co ma nie tylko negatywny wpływ na komfort treningów, ale także na większe ryzyko wychłodzenia i przeziębienia.
Technologia odzieży sportowej – jak działa system odprowadzania wilgoci?
Technologia odzieży funkcyjnej działa w oparciu o zjawiska kapilarne (włoskowate), które występują w momencie zetknięcia się cieczy z substancją stałą, taką właśnie jak tkanina. W punktach styku powstaje ciśnienie kapilarne, które powoduje, że „szczeliny” w materiale „zasysają” wilgoć do środka i przenoszą w dalsze części.
Aby odzież funkcyjna zapewniała odpowiednie odprowadzanie wilgoci, jej wewnętrzna warstwa musi być zbudowana z odpowiedniej wielkości „kanalików”. Szczeliny powinny mieć średnicę większą niż krople pary wodnej, aby ta mogła do nich wniknąć.
Ważny jest także rodzaj materiału. Włókna nie mogą nasiąkać wodą. Takie właściwości mają tkaniny syntetyczne, takie jak poliester czy poliamid. Dominują tym nad naturalnymi opcjami, np. nad bawełną, która opuściła już dawno szeregi profesjonalnych tekstyliów sportowych. Sztuczne tkaniny czasem uzupełnione są o wełnę merino, która zapewnia izolację cieplną i jest idealnym wsparciem w odzieży sportowej na zimę.
Poza budową kanalikową stosuje się również wstawki z tkaniny o formule siateczkowej. Umieszcza się je głównie w okolicach pach. To zapewnia lepszą cyrkulację powietrza, odprowadzanie wilgoci oraz schnięcie materiału.
Dodatkowo profesjonalna odzież funkcyjna coraz częściej wzbogacana jest o jony srebra, które zapobiegają namnażaniu się bakterii. Te z kolei odpowiedzialne są, m.in. za przykry zapach potu. To zwiększa komfort, ale też wydłuża czas użytkowania odzieży funkcyjnej.
Jak odzież sportowa utrzymuje suchość?
Odprowadzanie wilgoci wraz z szybkim schnięciem zewnętrznej warstwy zapewnia maksymalny komfort i bezpieczeństwo treningów w niesprzyjających warunkach atmosferycznych.
Dlaczego odzież funkcyjna szybko schnie?
Osuszanie materiału wspomagają mikroszczeliny w zewnętrznej warstwie. Ich średnica jest mniejsza niż kropla wody, ale większa niż cząstki powietrza. To zapewnia cyrkulację i oddychalność oraz sprawia, że materiał szybciej schnie.
Jednak odzież funkcyjna ma też chronić przed deszczem. To uzyskuje się przez stosowanie zaawansowanych rozwiązań, takich jak teflonowe powłoki na zewnętrznej warstwie materiału. Krople deszczu nie przenikają przez nie, ale skraplają się na powierzchni, dając tzw. efekt perlenia.
Kolejną metodą jest stosowanie gazów plazmowych, które zmieniają strukturę włókien. Mogą nadać im właściwości pochłaniające lub odpychające wilgoć. Jednak nie jest to rozwiązanie tak trwałe, jak powłoki teflonowe.
W najbardziej zaawansowanych strojach sportowych wykorzystywanych jest jednocześnie kilka opcji, jakie daje technologia odzieży, by zagwarantować maksymalną ochronę.
Czy każda odzież sportowa odprowadza wilgoć? Na co zwracać uwagę przy zakupie?
Nie każda odzież funkcyjna zapewnia takie samo odprowadzanie potu. Należy pamiętać o zjawiskach kapilarnych. Aby wilgoć mogła zostać pochłonięta, musi nastąpić kontakt cieczy z materiałem. To z kolei wyjaśnia, dlaczego sportowe ubrania funkcyjne powinny przylegać do ciała. W nich domieszką do poliestru lub poliamidu jest więc elastan lub lycra o właściwościach rozciągających.
Kupując odzież funkcyjną, warto zwracać uwagę na parametry oddychalności oraz wodoszczelności. Jest to szczególnie ważne w okryciach wierzchnich stosowanych od jesieni do wiosny, zatem kurtek rowerowych męskich i damskich, czy legginsów do biegania.
Oddychalność określa ilość potu i pary wodnej, które przepuści tkanina na zewnątrz w ciągu 24 godzin. Przykładowo, standardem w profesjonalnych kurtkach odzieżowych parametr ten wynosi min. 8000 g/m2.
Wodoszczelność określa się natomiast w milimetrach na metr kwadratowy. Liczby te oznaczają nacisk strumienia wody, który wytrzyma okrycie, zanim przemięknie. Polecamy kurtki o nieprzemakalności min. 10 000 mm/m2. Są one najbardziej uniwersalne. Więcej na temat odzieży funkcyjnej w postaci kurtek rowerowych piszemy w osobnym materiale.
Producenci stosują też uniwersalne oznaczenia dla poszczególnych funkcjonalności. W przypadku odzieży funkcyjnej szczególnie warte uwagi są:
- airway, czyli oddychalność tkaniny zapewniająca odprowadzanie potu i wilgoci
- ventilation to siateczkowe wstawki w miejscach newralgicznych, np. pod pachami, które poprawiają oddychalność tkaniny i odprowadzanie potu,
- DWR lub TR to powłoki polimerowe (teflonowe), które zapewniają wodoszczelność tkaniny.